Typography là một trong những yếu tố cốt lõi tạo nên sự thành công của một thiết kế đồ họa. Nhà thiết kế nào cũng biết đến tầm quan trọng của typography nhưng bản chất typography là gì và làm thế nào để thiết kế có typography nổi bật thì không phải ai cũng biết. Trong bài viết hôm nay, cùng Goldidea tìm hiểu về những điều thú vị xoay quanh chủ đề tưởng chừng như rất quen thuộc này nhé!
Typography là từ ghép bởi "Typo" "và graphic". Đây là thuật ngữ dùng để chỉ sự trình bày và hiển thị các chữ cái trong một văn bản hoặc một thiết kế. Từ điển Merriam – Webster định nghĩa Typography là “kiểu dáng, sự sắp đặt hay diện mạo của các con chữ trên trang giấy”. Nói hoa mỹ một chút thì Typography có thể hiểu là một loại nghệ thuật làm việc với những con chữ, mà những con chữ này đặc biệt ở chỗ, nó “biết nói”.
Về cơ bản, Typography chính là sự kết hợp khéo léo của các yếu tố gồm: typefaces, font size, line length, leading (line spacing), letter-spacing (tracking)...Nhà thiết kế Typography tài năng với những kỹ thuật riêng của mình đã tạo ra những tác phẩm không chỉ dừng lại ở sự dễ đọc, bắt mắt mà còn làm nổi bật nội dung, tạo ra những câu chuyện, dẫn dắt người xem đi đến những ý đồ nghệ thuật mà tác giả đã dụng công xây dựng trong tác phẩm của mình. Typography vốn không gò bó trong hình thức thể hiện, yếu tố để đánh giá nó chính là sự sáng tạo và tài hoa của nhà thiết kế.
Không phải ngẫu nhiên mà mạng xã hội lớn nhất thế giới Facebook quyết định thay đổi font chữ sau nhiều năm gắn bó. Sự thay đổi này nếu không để ý kỹ thì rất khó nhận ra bởi nó không khác với thiết kế cũ là bao. Tuy nhiên nó lại là sự thể hiện những bước đột phá mới và tham vọng lớn hơn của thương hiệu. Sức mạnh truyền tải cảm xúc và thay đổi nhận thức của Typography mà chúng tôi muốn nói đến chính là điều này.
Sự thật là không chỉ ngày nay các nhà thiết kế mới quan tâm đến Typography mà khái niệm này đã xuất hiện từ rất lâu về trước với cách trình bày bản in của người châu Âu hay cách viết thư pháp của người Trung Hoa.
Chính xác thì loại hình Typography có mặt lần đầu tiên tại Đông Âu vào thế kỷ XV. Mới đầu chúng chưa đa dạng như bây giờ mà đơn giản chỉ là những con chữ bằng kim loại giúp cho công việc in ấn được dễ dàng. Johannes Gutenberg một công nhân và đồng thời là một nhà phát minh người Đức đã phát minh ra phương pháp in dấu bao gồm những con chữ đó vào năm những năm 1450.
Tuy nhiên, theo quan điểm của nhiều nhà nghiên cứu thì những con chữ viết tay của người Trung Quốc vào thế kỷ XI mặc dù chưa chính thức được biết đến rộng rãi nhưng đã tạo ra nền tảng sơ khai nhất cho loại hình nghệ thuật này.
Từ đó cho đến nay, Typography ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, nó ăn nhập vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội từ thiết kế mỹ thuật, đồ họa vi tính, website điện tử, báo chí, thư từ, giấy tờ pháp lý...Tạo nên một lĩnh vực sáng tạo đầy mới mẻ và thú vị cho người dùng, đặc biệt là các nhà thiết kế!
Các đường gióng là công cụ để người dùng sắp xếp, so sánh các ký tự sao cho đẹp mắt và cân đối nhất.
5 đường gióng cơ bản trong Typography bao gồm:
Gióng phần đầu chữ (Ascenders)
Gióng phần đuôi chữ (Descenders)
Chữ in hoa (Capital letters)
Chữ thường (Lowercase)
Đường gióng ngang (Horizontal Guidelines)
Khoảng cách dòng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp nhận của người đọc với typography và tổng thể thiết kế. Bạn cần căn chỉnh dòng sao cho hợp lý và đồng đều, giúp người đọc dễ nhìn, dễ hiểu, tạo sự hài hòa cho thiết kế.
Giống như khoảng cách giữa các dòng, khoảng cách chữ cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của Typography. Các chữ quá gần nhau sẽ khiến thiết kế khó đọc nhưng nếu quá xa nhau sẽ tạo cảm giác rời rạc. Chính vì vậy cần căn chỉnh hợp lý để Typography có diện mạo dễ nhìn và đẹp mắt nhất.
Khác với khoảng cách chữ, khoảng cách giữa các chữ là thông số về độ dài rộng giữa các con chữ riêng lẻ với nhau. Đây cũng là yếu tố cần chú ý khi thiết kế Typography.
Căn chỉnh các hàng chữ là thao tác quan trọng bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận của người xem về tổng thể của thiết kế. Vì vậy khi thiết kế bạn cần căn chỉnh các hàng chữ sao cho vừa dễ nhìn lại đảm bảo yếu tố thẩm mỹ.
Cap line: là đường thẳng thể hiện cho chiều cao của đỉnh cao nhất mà chữ cái có thể tạo ra. Ví dụ như trong Typography Facebook thì cap line chính là chiều cao của đỉnh các chữ dài nhất là F, b và k.
Mean line: là đường thẳng ở giữa của một dòng chữ, có thể nói đó là chiều cao của các chữ bình thường. Vẫn trong ví dụ về Typography Facebook thì mean line là chiều cao của các chữ thường còn lại là a,c,e,b và o.
Baseline: là đường gốc, chính là đường thẳng nối các phần chân chữ định hình trên một dòng kẻ, bất kì một chữ nào cũng nằm trên một đường gốc.
Descent line: là điểm nối các điểm thấp nhất mà các chữ có thể tạo ra trên một dòng, có ở bộ chữ. Ví dụ như trong Typography Samsung thì descent là điểm thấp nhất của chữ g.
Serif: là chân các con chữ, tuỳ từng loại chữ có và loại chữ không có serif này.
Descender: là phần của con chữ ở phía dưới đường baseline nó có trong các chữ.
Ascender: là phần của con chữ nằm ở trên đường mean line, nó có ở trong các bộ chữ.
Spur: là một nét nhỏ đánh kết thúc của các con chữ khác nhau. Spur và Serif dễ gây nhầm lẫn nhưng có thể phân biệt dựa vào đặc điểm Spur nhỏ hơn và nó tạo nên một điểm nhấn riêng cho từng chữ cái.
Set Width: là chiều rộng của không gian có thể đặt một con chữ khác nhau vào.
Thực chất, để tạo nên một Typography thành công không chỉ dựa vào một hay một vài yếu tố mà cần có sự kết hợp hài hòa và thống nhất của tất cả các yếu tố trên. Do vậy, trong quá trình thiết kế bạn đừng chỉ hướng đến sự bắt mắt mà phải dựa vào sự chính xác của các yếu tố tạo thành. Có như vậy mới tạo nên thiết kế Typography đẹp và được người nhận đánh giá cao.
Không ít người nhầm lẫn hoặc không phân biệt được giữa font và typeface. Typeface là một hệ thống bao gồm các kiểu chữ, và mỗi một kiểu chữ khác nhau là một typeface riêng biệt. Ví dụ như Arial là một kiểu chữ, Gill Sans là một kiểu chữ, Adobe Caslon Pro là một kiểu chữ ... Còn font là một miêu tả cho typeface, thường được hiểu là một kiểu chữ.
Mỗi một sự thay đổi dù nhỏ trong typeface cũng tạo ra một font khác nhau. Ví dụ như Arial cỡ chữ 9pt là một font, Arial cỡ 12pt là một font, Arial in nghiêng (Arial Italic) là một font. Có rất nhiều kiểu chữ, nhưng chúng chỉ được chia ra thành 5 nhóm chính đó là : Serif, San Serif, Monoface, Script, Fantasy Decoration.
Font Serif
Serif là loại chữ có chân. Do hình thức của kiểu chữ này khá cổ điển, nên chúng thường được sử dụng cho những dự án mang phong cách truyền thống. Serif cũng thường xuyên góp mặt trong các ấn phẩm in ấn như báo chí hay thông cáo…
Dạng chữ Serif có lịch sử lâu đời, thay đổi nhiều qua thời gian gồm có: Old Style Serif, Transitional Serif, Modern Serif, Latin Serif, Slab Serif…
Sans trong tiếng pháp có nghĩa là phủ định. Do đó Font Sans-serif có thể hiểu đơn giản là kiểu chữ không có chân, ngược với serif là kiểu chữ có chân. Ưu điểm dễ nhận thấy của kiểu chữ không chân là rõ ràng, sáng sủa, hiển thị tốt trên các màn hình nhỏ như điện thoại hay máy tính bảng. Kiểu chữ này phù hợp với những thiết kế có phong cách hiện đại, trẻ trung.
Một số kiểu chữ sans - serif phổ biến gồm: Helvetica, Univers, Arial, Franklin Gothic và Frutiger
Kiểu chữ này thường được sử dụng cho việc trang trí, thể hiện trên các phong cách đa dạng khác nhau như chữ viết tay, chữ in hoa và các kiểu chữ đặc biệt khác. Kiểu chữ này thường được sử dụng ở tiêu đề, chỉ mục hoặc các thiết kế nặng về đồ họa trang trí…
Lựa chọn font chữ phù hợp: Có rất nhiều font chữ khác nhau nhưng sự đa dạng này nhiều khi lại gây khó khăn cho các nhà thiết kế khi lựa chọn đâu mới là font chữ phù hợp nhất với nội dung thiết kế.
Chẳng hạn như khi thiết kế nội dung cho một bìa catalogue bệnh viện thì phải lựa chọn kiểu chữ thể hiện được sự nghiêm túc, tin cậy. Còn khi thiết kế bao bì cho thương hiệu thời trang giới trẻ thì phải ưu tiên những kiểu chữ sáng tạo, hiện đại.
Cần tránh một số font chữ đã quá cũ và lỗi thời như: Comic Sans, Curlz, Jokerman, Brush Script, Kristen, ITC, Papyrus, Hobo...
Phân cấp nội dung: Những Typography chỉ 1 nội dung thì bạn chỉ cần quan tâm đến 1 font chữ nhưng với Typography có hơn 1 nội dung thì bạn phải sắp xếp theo tiêu chí chính phụ. Nội dung quan trọng nhất phải được dùng font chữ to để làm nổi bật nhất, tiếp đến là các nội dung còn lại theo cấp độ giảm dần.
Quy tắc "Less is More": Đây là mẹo nhỏ giúp bạn lựa chọn font chữ tốt hơn. Với mỗi dự án dù có nhiều nội dung đến đâu thì tốt nhất bạn chỉ nên sử dụng từ một tới hai font chữ. Sau đó hãy thử sáng tạo một chút, nhấn nhá, tạo sự tương phản hay thay đổi kích cỡ, độ đậm nhạt hoặc phong cách của font chữ.
Điều này sẽ giúp cho Typography vẫn dễ nhìn, bắt mắt mà lại không bị đơn điệu dù sử dụng ít font chữ. Thủ thuật này cũng rất hiệu quả trong việc tạo ra một bố cục thu hút và có chiều sâu.
Typography ảnh hưởng rất nhiều đến các cách mà người xem suy nghĩ về thương hiệu đó. Nếu bạn biết cách sáng tạo với những con chữ rất dễ dàng để tạo nên điểm nhất và khác biệt trong tác phẩm thiết kế của mình.
By: Thanh Xuân
